Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB), 2012 yılında kabul edilen 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun uygulaması ötelenen maddelerinin yürürlüğe girmesinin 30 Aralık 2024’e ertelenmesine yayımladığı basın açıklamasıyla tepki gösterdi. TMMOB yayımladığı açıklamada, “İşçi sağlığı güvenliği hizmetlerinin piyasalaştırılması sisteminden vazgeçilmelidir” dedi.

6331 sayılı İSG yasasının kabulünden bu yana en az 18 bin emekçinin iş kazalarında can verdiğinin belirtildiği açıklamada, “Bu can kayıpları yasanın kazaların önlenmesine yetmediğini göstermektedir. Daha geçtiğimiz hafta Siirt’in, Şirvan ilçesinde özel sektöre bağlı bir maden ocağında gerçekleşen göçük esnasında 2 meslektaşımız ve 1 maden emekçisi güvencesiz çalışma koşulları gerekçesiyle hayatını kaybetti. Bir yasanın herhangi bir maddesinin uygulanmasının öngörülenden 10 yıl sonraya ötelenmesi bir öngörüsüzlükten çok bir ciddiyetsizlik, keyfiliktir. TMMOB işçi sağlığı ve iş güvenliğinin sağlanmasının, işyerlerinde iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesinin bir işveren yükümlülüğü olduğunu ısrarla belirtmiştir. Son günlerde özellikle asansör kazaları ile gündemde olan KYK yurtlarında bu hizmetler yerine getirilemeyecektir.  Kamu işyerleri ile özel sektör işyerleri için bu ayrımcılığın nedenini anlamak mümkün değildir” denildi.

İSG Kanununun kabulünden sonra yapılan değişikliklerle yasanın yamalı bohçaya döndüğü ifade edilen açıklamada, “Ne yazık ki, yasanın hazırlık sürecinde, TBMM görüşmeleri sırasında TMMOB‘nin öne sürdüğü çekincelerin haklı olduğu her geçen gün yeniden, yeniden ortaya çıkmaktadır” denildi.

TMMOB önerilerini şu şekilde sıraladı:

Sağlıklı ve güvenlikli bir ortamda çalışmak her çalışanın hakkıdır.

İşçi sağlığı ve iş güvenliği hizmetlerinin piyasalaştırılması, yaşanan sorunların en temel kaynaklarındandır. İşyerlerinde işçi sağlığı ve güvenliğinin sağlanmasının işveren yükümlülüğü olduğu gerçeği doğrultusunda davranılarak, işçi sağlığı güvenliği hizmetlerinin piyasalaştırılması sisteminden vazgeçilmelidir.

İşverenlerin önlem alma yükümlülüğü ve devletin denetim görevini esas almayan, sorumluluğun iş güvenliği uzmanları, işyeri hekimleri ve çalışanlarda olduğunun savunan anlayış, işverenlerin umursamazlığını artıran bir anlayıştır.

İşçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili ulusal politikaların oluşturulması, kararların alınması ve işyerlerinde denetim diğer sosyal tarafların görüşleri önemsenmeden tek başına Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) tarafından yerine getirilmektedir. ÇSGB birimlerince hazırlanan plan, rapor vb. belgelerde durum tespitleri yapılırken kazaların artma nedenleri ve çözüm konusunda herhangi bir analize rastlanmamaktadır. Gelinen nokta göstermektedir ki; İSİG konusunda doğru kararlar alınmamakta, istenen uygulamalar hayata geçirilememektedir. Sendikalar, Üniversiteler, TMMOB, TTB, ÇSGB, Sağlık Bakanlığı, Belediyeler Birliği’nin katılımı ile idari ve mali yönden bağımsız, çoğunluğunu emek örgütlerinin oluşturduğu ulusal bir enstitü/kurul oluşturulmalıdır. Kurul/Enstitü, mevzuatın oluşturulması, işyerlerinin denetimi, ölçümlerin, periyodik kontrollerin yapılması, İSG alanında çalışanların eğitimi, denetimi gibi alanın tüm gerekliliklerini organize edecek, denetleyecek bir mekanizma olacaktır. Kurulun tüm il ve ilçelerde yerel ayakları olmalıdır.

4857 sayılı İş Yasası, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Yasası ve alana ilişkin yapılan diğer düzenlemeler işverenlerin çıkarları doğrultusunda şekillendirilmiştir. Esnek ve kuralsız çalışmayı, geçici iş ilişkisini, taşeronlaştırmayı yasal hale getiren, kıdem tazminatlarını, fazla mesai ücretlerini, sendikal hak ve yetkileri budayan işçi sağlığı ve iş güvenliğini işveren yükümlülüğü olarak görmeyen, örgütlülük önüne engeller koyan yasa ve diğer düzenlemeler iptal edilmelidir. Plan Bütçe Komisyonunda kabul edilen değişiklik geri çekilmelidir. 6331 sayılı yasada yapılacak yamalar yerine Kurul/Enstitü Ulusal İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kurulu/Enstitüsünün oluşumundan sonra, konunun taraflarının katılımı ile İş Yasası ile İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası başta olmak üzere, tüm mevzuat ve denetim mekanizması ekseni “insan” olan anlayışla yeniden düzenlenmelidir.